ਸਰੀ, (ਏਕਜੋਤ ਸਿੰਘ): ਅੱਜ ਦੀ ਡਿਜੀਟਲ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਇਸ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਧਿਐਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਅਥਾਹ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਚ ਖਰਾਬੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜਿਵੇਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਹਰ ਸੱਤ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਇਕ ਸਰਵੇਅ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਨੋ-ਚਿਕਿਤਸਕਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ‘ਚ ਖ਼ਰਾਬੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸੁਖ ‘ਤੇ ਨਗਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜੇ ਰਹਿਣ ਕਰਕੇ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ।
ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਆਏ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਬਦਲਾਅ
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਝ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ‘ਚ ਸੁਧਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਛੱਡਣ ਨਾਲ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਮਾਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸੌਣ ‘ਚ ਲਗਾਉਣ ਲੱਗੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਬਦਲਾਅ ਆਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਉਹ ਖੁਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਡਕਟਿਵ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਮਨੋ-ਚਿਕਿਤਸਕਾਂ ਦੀ ਰਾਏ
ਮਨੋ-ਚਿਕਿਤਸਕਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਬੇਹਦ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਨੀਂਦ, ਕਨਸੰਟਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ‘ਤੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। “ਜਦੋਂ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਜੁੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅਨੰਦ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦੇ,” ਬਰਕ ਕਹਿੰਦੀ ਹਨ।
ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਸੋਚ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘਟਾਉਣਾ ਜਾਂ ਛੱਡਣਾ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਵਿਕਲਪ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਬਿਹਤਰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ, ਵਧੀਕ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੇ ਅਸਰ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸੈੱਲ ਫੋਨ ਦੇ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਬੇਹਦ ਵਰਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੜ੍ਹਾਈ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ। ਇਹ ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮਾਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸੁਝਾਅ
ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੀ ਸੁਧਾਰ ਲਈ, ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਸੰਯਮਿਤ ਕਰਨਾ, ਨਵਾਂ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਡਿਜੀਟਲ ਖ਼ਤਰਾ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣ ਨਾਲ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹੋਰ ਪੱਖਾਂ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਬੇਹਤਰੀਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ 74 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 10 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤਤਾ ਘੱਟ ਕੇ 61 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿ ਗਈ।
